غذاهاي رژيمي

 بيسكوييت رژيمي

يك پرسش: منظور از بيسكوييت رژيمي چيست؟ به عبارت ساده تر بيسكوييت رژيمي قرار است چه معجزه اي بكند كه ساير

بيسكوييت ها از انجام آن عاجزند؟ 

پاسخ شما كدام است:

آ) چاق نمي كند

ب) كالري آن كمتر از انواع ديگر است يا شايد هم در بدن جذب نمي شود

پ) چون سبوس دارد براي بدن مفيد است

ت) قند خون را بالا نمي برد چون شكر ندارد

ث) يا ...

عنايت بفرماييد كه همه بيسكوييت ها (رژيمي يا غير رژيمي) عمومن از آرد و شكر و روغن تهيه مي شوند البته اين امكان وجود دارد كه

در تهيه بيسكوييت، از مقدار شكر آن كاست يا به جاي آن از عصاره ميوه هايي چون توت و خرما استفاده كرد. اين عصاره ها هم قند

دارند و هم طبعن كالري! اما با آرد و روغن آن كاري نمي شود كرد بنابراين هم مانند همه بيسكوييت ها كالري دارند و هم موجب

افزايش قند خون مي شوند مضاف بر اين كه در صنعت براي إيجاد تردي و بافت خاص بيسكوييت ناگزير از روغن جامد استفاده مي شود.

مختصر سبوس موجود در اين گونه بيسكوييت ها تاثير به سزايي بر روي محتواي كالري يا جذب قند آن ندارد. در طي دوران حرفه اي

خود بسيار افرادي را ديده ام كه سهم چشمگيري از اضافه وزن خود را مديون خوردن بي حساب همين بيسكوييت هاي به اصطلاح

رژيمي بوده اند. بنابراين:

بيسكوييت هاي كم شكر يا سبوس دار يك مزيت نسبي در قياس با بيسكوييت هاي معمولي دارند ولي از آن ها توقع معجزه بزرگ تري

نداشته باشيد!


نان هاي رژيمي

همه نان ها عموما از آرد غلات تهيه مي شوند. در بين غلات، گندم به ويژه از اين نظر منحصر به فرد است كه خمير آرد آن قابليت "ور

آمدن" دارد و به عبارتي مي توان از آن نان حجيم تهيه كرد مضاف بر اين كه طعم نان گندم در قياس با ساير نان ها، بسيار خوشمزه تر

است. در صنعت براي تهيه آرد سفيد، از گندم سبوس گيري مي شود. بدين ترتيب بخش درخور توجهي از ويتامين هاي گروه ب و فيبر

غله هم گرفته مي شود بنابراين هر چه درجه سبوس گيري بيشتر باشد، آرد حاصله هم سفيدتر و البته ارزش تغذيه اي آن كمتر است.

نتيجه:

الف) اگر نان جوي حجيم و خوشمزه بود، معنيش اين است كه واقعن از آرد جو تهيه نشده است، خمير جو حجيم نمي شود و طعم آن

هم به تلخي مي زند. چنين ناني در بهترين حالت از ده درصد آرد جو و مابقي از آرد گندم تهيه شده و رنگ آن به مدد شربت مالت تيره

شده است، مصرف چنين ناني براي افرادي كه مشكل وزن يا قند خون دارند چندان توصيه نمي شود.


سس هاي رژيمي

سس هاي سالاد عمدتا بر پايه سس مايونز ساخته مي شوند و كمابيش حدود ٨٠ درصد چربي دارند، اين سس ها به مدد اسانس

هاي گوناگون طعم هاي كام پذير متنوعي مي گيرند و باعث مي شوند، انواع سالاد به غذاهاي هيجان انگيزي تبديل شوند در عين حال

باعث مي شوند كه سالاد از يك غذاي مفيد كم كالري به يك غذاي گاه مضر و پركالري تبديل شود. صاحبان صنايع به اين فكر افتادند كه

به كمك متخصصان صنايع غذايي مشكل پركالري بودن اين سس ها را حل كنند. ماحصل اين همكاري، توليد سس هاي كم چربي بود.

در اين سس ها معمولا به مدد افزودن نشاسته إصلاح شده، بافت مخصوص مايونز إيجاد و در عين حال از مقدار چربي آن كاسته مي

شود. با اين فن آوري، مقدار چربي سس به حدود ٥٠ و گاه ٣٣ درصد كاهش مي يابد اما طبعا طعم آن از سس معمولي فاصله مي

گيرد و همين مسأله ممكن است موجب افزايش مصرف سس شود. 

نتيجه: اگر به جاي سس سالاد معمولي از انواع كم چرب استفاده كنيد، كار خوبي است ولي اگر مقدار مصرف را افزايش دهيد، عملا

نفع چنداني عايدتان نخواهد شد. كار بهتر اما اين است كه اساسا سالاد را بدون سس و با طعم دهنده هايي چون آب نارنج و آب غوره

و مانند اينها ميل كنيد. 


برنج قهوه اي

دانه برنج به طور طبيعي در غلاف چوبينه سفت و هضم ناپذيري محصور است. در داخل اين لايه، سبوس برنج و گياهك آن جاي دارند. در

برنج قهوه اي، غلاف بيروني آن گرفته شده اما سبوس داخلي و گياهك آن موجود است. اگر اين لايه ها نيز از گرفته شوند، برنج سفيد

حاصل مي شود. برنج قهوه اي از نظر فيبر، ويتامين هاي گروه B و املاحي چون فسفر، سلنيوم و منيزيم غني است. فيبر موجود در

برنج قهوه اي در عين حال موجب كندي جذب قند حاصل از هضم نشاسته برنج و احساس سيري مي شود. اين ها همه صفات خوب و

مثبت برنج قهوه اي هستند. 

اما

در عالم مادي هيچ چيزي خوب يا بد مطلق نيست!

از نظر ميزان كالري، برنج قهوه اي و سفيد تفاوت چنداني با هم ندارند منتهي برنج قهوه اي به ذائقه اغلب ما ايراني ها خوش نمي آيد

و طبعا به مقدار بسيار كمتري خورده مي شود. مساله ذائقه آن قدر مهم است كه تا كنون در سالن غذاخوري هيچ يك از مراكز

بهداشتي و پزشكي داخل كشور (علي رغم علم به فوايد برنج قهوه اي) حتي يك بار هم برنج قهوه اي (حتي محض تبليغ آن) سرو

نشده است!

يكي از آلودگي هاي احتمالي برنج، آرسنيك است كه از فلزات سنگين و سمي است. احتمال اين آلودگي در برنج قهوه اي در قياس با

برنج سفيد بيشتر است.

زمان طبخ برنج قهوه اي از برنج سفيد خيلي طولاني تر است و چون در سبوس محصور است، چندان قد نمي كشد يا به قولي "ري

نمي كند". 

بافت برنج قهوه اي در دهان بي شباهت به ذرت پخته نيست از اين رو شايد به عنوان دورچين غذاهاي فرنگي (مثلن استيك يا ماهي

سالمون) بدك نباشد ولي تركيب آن با خورشت هاي ايراني يا به شكل پلوهاي مخلوط (مثلن باقالي پلو) خوشايند هر كسي نيست!

نتيجه: اگر ذائقه تان بپذيرد، مصرف برنج قهوه اي به جاي برنج سفيد البته كار خوبي است ولي با عدم مصرف آن نيز در صورت رعايت يك

رژيم غذايي متنوع، متعادل و متناسب مشكل خاصي براي شما ايجاد نخواهد شد.


 شكر قهوه اي

در صنعت ضمن فرأيند توليد شكر سفيد، آن را تصفيه و "ملاس" آن را جدا مي كنند. اگر عمل تصفيه كامل نباشد، مقداري ملاس باقي

مي ماند و به شكر رنگ قهوه اي مي دهد. گاه امكان دارد براي توليد شكر قهوه اي، ملاس به شكر سفيد افزوده شود. 

از آن جا كه ملاس، جاذب الرطوبه است، ذرات شكر قهوه اي آب جذب مي كنند و به هم مي چسبند. به همين دليل كيسه هاي شكر

قهوه اي كه مدتي بر روي پيشخوان مغازه در انتظار خريدار بوده اند، بي شباهت به يك تكه آبنبات گنده محصور در كيسه نيستند! 

شكر قهوه اي اغلب به عنوان يك گزينه سالم تر در قياس با شكر سفيد معرفي مي شود در حالي كه محتواي انرژي آن با شكر سفيد

تفاوت چنداني ندارد (هر گرم شكر قهوه اي حدود ٣/٨ و هر گرم شكر سفيد ٣/٩ كيلوكالري دارد). در عين حال، بلورهاي شكر قهوه اي

به دليل آبدار بودن، در وزن مساوي با شكر سفيد شيريني كمتري دارند و از اين رو ممكن است به مقدار بيشتري مصرف شوند تا طعم

دهاني مطلوب را ايجاد كنند. ناگفته پيداست كه با اين كار كالري بيشتري وارد بدن مي شود. ملاس ممكن است اندكي آهن هم

داشته باشد ولي مقدار آن در حدي نيست كه موجب افزايش ارزش تغذيه اي شكر قهوه اي شود.

نتيجه: ممكن است طعم و رنگ شكر قهوه اي براي طبخ برخي شيريني ها و خوراك ها مناسب باشد ولي از منظر تغذيه موجب مزيت

چشمگير آن بر شكر سفيد نمي شود. كار بهتر آن است كه مصرف شكر در هر رنگ و شكلي به حداقل رسانده شود. 


نوشابه هاي رژيمي

يك پرسش: اساسا مشكل متخصصان تغذيه و پزشكي با نوشابه هاي گازدار (كولاها) در چيست؟

پاسخ: مشخصا بزرگترين مشكل نوشابه ها در مقدار نسبتا بالاي قند آن هاست، قندي كه در معيت گاز در يك نوشابه خنك به آن طعم

دلچسبي (دست كم براي بسياري افراد) مي دهد. اين قند جداي از تاثيرات مخرب موضعي بر دندان ها، موجب دريافت مقدار زيادي

كالري اضافي مي شود كه ممكن است در ايجاد بافت چربي اضافي و چاقي بي تاثير نباشد. صنعت براي رفع اين مشكل، فرمول ديگري

را به بازار معرفي كرده كه در آن به جاي قند از شيرين كننده ها (مواد غيرقندي) استفاده مي شود. كالري اين شيرين كننده ها خيلي

كمتر از قند است اما مشكل اينجاست كه در عين شيريني بيشتر آن ها در قياس با قندهاي معمول، طعم دهاني نوشابه هاي عادي را

إيجاد نمي كنند و ممكن است به مذاق شيفتگان نوشابه خوش نيايد!

مشكل ديگر نوشابه ها اما وجود تركيبي است به نام اسيد فسفريك كه دفع كلسيم با ادرار را شدت مي بخشد. گفته مي شود مصرف

نوشابه هاي گازدار سهم به سزايي در افزايش شيوع پوكي استخوان در جامعه دارد. أسيد فسفريك در نوشابه هاي رژيمي و غيررژيمي

هر دو وجود دارد. 

نتيجه: مصرف نوشابه به عنوان يك تنوع مثلن هفته اي يك بار در بيشتر افراد مشكلي إيجاد نمي كند، البته چه بهتر كه همان يك بار هم

از نوشابه بدون قند استفاده شود.

نكته: ماء الشعيرهايي كه در بازار ايران هستند از آب، قند و اسانس تشكيل شده اند و فرق چنداني با نوشابه هاي معمولي ندارند.


قندهاي رژيمي

"قندهاي رژيمي" اصطلاحي است كه عموما به گروهي از تركيبات بسيار متنوع شيميايي با طعم شيرين اطلاق مي شود. اين تركيبات

از نظر شيميايي، قند نيستند بنابراين نام "شيرين كننده ها" براي آن ها درست تر و مناسب تر است. شيرين كننده ها ممكن است

منبع طبيعي يا مصنوعي داشته باشند. طعم آن ها عمومن از قندهاي واقعي بسيار شيرين تر است و در عين حال كالري بسيار كمتري

را در بدن توليد مي كنند. از اين رو در صنعت از آن ها براي توليد نوشابه، مربا وساير مواد غذايي شيرين اما بدون قند استفاده مي شود.

شيرين كننده ها بر خلاف قندهاي معمولي موجب پوسيدگي دندان نمي شوند و قند خون را هم بالا نمي برند. اين ها همگي از مزاياي

شيرين كننده ها هستند اما در عالم مادي هيچ چيز خوب يا بد مطلق نيست:

١- يكي از نخستين انواع شيرين كننده ها به نام ساكارين (يا ساخارين) بود كه برخي مطالعات حاكي از ارتباط مصرف آن با بروز سرطان

مثانه بودند. به همين دليل امروزه مصرف آن در صنايع بسيار محدود شده و تركيبات بي خطرتري جايگزين آن شده اند.

٢- تا كنون هيچ مطالعه علمي معتبري اثر مثبت استفاده از شيرين كننده ها را بر روي كنترل وزن نشان نداده است، برعكس برخي

مطالعات نشان داده اند مصرف اين تركيبات احتمال وقوع چاقي در سال هاي بعد را افزايش مي دهد. احتمال مي رود خوگيري ذائقه به

طعم بسيار شيرين اين مواد زمينه ساز اين مساله باشد.

٣- برخي مطالعات ارتباط مصرف درازمدت شيرين كننده ها با بيماري زوال عقل سالمندي و آلزايمر را نشان داده اند.

 

 

سخن پاياني:

مصرف اندكي شيرين كننده مثلن براي طعم دادن به چاي صبحانه به ويژه در افرادي كه دچار اختلال قند خون هستند، به نظرم أيده

چندان بدي نيست اما در افرادي كه مشكل اضافه وزن يا چاقي دارند، مصرف مداوم شيرين كننده ها يا مواد غذايي و آشاميدني حاوي

آن ها اگر هم مشكلشان را دوچندان نكند، معجزه اي هم نخواهد كرد. ترديد نكنيد كه إصلاح عادات و الگوي غذايي بهتر از هر شيرين

كننده يا "قند رژيمي" به كنترل وزن و حتي قند خون كمك خواهد كرد.