جواد واحدی - معرفی

انسولین چیست؟

انسولین یک ماده شیمیایی پروتئینی است که توسط سلولهایی به نام سلول های بتا که در جزایر لانگرهانس در لوزالمعده قرار دارند، تولید می شود و وظیفه کنترل قند خون در بدن را به عهده دارد.با ورود غذا به لوله گوارش و تجزیه آن، قند موجود در غذا از طریق پرزهای جدار دستگاه گوارش وارد خون می شود. ورود قند به خون علامتی به لوزالمعده فرستاده و با تحریک سلولهای بتا؛ انسولین تولید و ترشح می شود. انسولین نیز ورود گلوکز یا قند خون را به داخل سلولهای بدن تسهیل می کند و در آنجاست که این قند یا می سوزد و انرژی تولید می کند و یا ذخیره می شود.حال اگر به نحوی سلولهای بتای لوزالمعده توان تولید کافی انسولین را نداشته باشند و یا بدن نسبت به انسولین مقاومت نشان دهد، قند در خون باقی مانده و به داخل سلول هدایت نمی شود.اگر سلولهای بتا تخریب شده باشند و یا نتوانند انسولین تولید کنند در واقع فرد مبتلا به دیابت نوع یک(IDDM) بوده و برای ادامه حیات لازمست که حتما انسولین تزریق کند. اما اگر مقدار انسولینی که توسط سلول های بتا ساخته می شود،کافی نباشد و یا سلولهای بدن درجاتی از مقاومت نسبت به انسولین را نشان دهند، شخص مبتلا به دیابت نوع دو (NIDDM)بوده و یا نیاز به قرصهای پایین آورنده قند خون دارد و یا در مواردی مانند فشارهای عصبی( استرس) ، بیماریهای حاد و مواردی که به قرصهای خوراکی پایین آورنده قند خون پاسخ مناسب ندهند،باید انسولین مصرف کند. باید دانست از آنجایی که انسولین یک پروتئین است، مصرف خوراکی آن سبب می شود تا در شیره معده مورد حمله آنزیم های قوی هضم کننده پروتئین قرار گیرد و منهدم شود. لذا انسولین را نمی توان به صورت قرص یا کپسول تهیه نمود و باید از طریق زیر جلدی تزریق نمود.امروزه پژوهشگران در صدد یافتن راهی برای حفاظت انسولین در برابر آنزیم های گوارشی می باشند و گمان می کنند با قرار دادن آن در پوششی از مواد مقاوم در برابر آنزیمهای گوارشی قادر به این کار خواهند بود.

منابع تهیه انسولین

بر چسب روی شیشه های حاوی انسولین ، منبع تهیه انسولین را نشان می دهد. انسولین ها با توجه به منبع تهیه به دو دسته تقسیم می شوند:

1- انسولین انسانی: انسولین انسانی از لوزالمعده انسان تهیه نمی شود ور توسط باکتریها در محیط کشت تولید می شود اما شبیه انسولینی است که در بدن انسان ساخته می شود.

در موارد زیر باید از انسولین انسانی استفاده نمود:

1- دوران حاملگی

2- حساسیت نسبت به انسولین حیوانی

3- تاکید پزشک به مصرف انسولین انسانی

4- شروع درمان با انسولین

2- انسولین حیوانی: این انسولین از عصاره لوزالمعده پستاندارانی که انسولین آنها مشابه انسولین انسانی است، تهیه می شود.

انسولین انسانی را با انسولین حیوانی مخلوط نکنید. برای هر گونه تغییر در نوع انسولین مصرفی با پزشک خود مشورت کنید.

اشکال مختلف انسولین کدامند؟

1-انسولين با اثر كوتاه(رگولار)

2-انسولين با اثر متوسط( (NPH

3-انسولين طولاني اثر(گلارژین)

انواع وسایل تزریق انسولین

سرنگ انسولین

خطوط ثبت شده بر روی بدنه سرنگ انسولین بر حسب واحد می باشد.تصویر مقابل اجزای یک سرنگ انسولین را نشان می دهد.

هنگام استفاده از سرنگ های انسولین نکات زیر را به خاطر بسپارید:

- جهت تزریق انسولین فقط از سرنگ های مخصوص تزریق انسولین استفاده کنید.

- هر سرنگ را می توان تا 20 بار استفاده نمود. استفاده مجدد از سرنگ را تا زمانی می توان ادامه داد که سر سوزن کُند نشده باشد.

- هر سرنگ در صورت استفاده مجدد ، باید برای همان شخص استفاده شود و استفاده سرنگ یک فرد برای فرد دیگر ممنوع می باشد،

زیرا خطر انتقال عفونتهای ویروسی قابل انتقال را افزایش می دهد.

- برای استفاده مجدد از هر سرنگ چند بار پیستون را با فشار به عقب و جلو ببرید تا انسولینی که در سرسوزن می ماند، ( حدود 5 واحد) خارج گردد. سپس اقدام به کشیدن مجدد انسولین کنید.

داخل هر شیشه چه مقدار انسولین وجود دارد؟

مقدار انسولین داخل هر شیشه بر اساس واحد سنجیده می شود. هر شیشه انسولین حاوی 10 سی سی انسولین 100 واحدی است و در مجموع هزار واحد انسولین (1000=10× 10) داخل هر شیشه وجود دارد. به این ترتیب شما می توانید زمان تقریبی اتمام انسولین داخل هر شیشه را با توجه به میزان انسولین تزریق روزانه محاسبه کنید. به طور مثال اگر روزی 15 واحد انسولین NPH مصرف می کنید باید به این طریق عمل کنید:

66 = 15 (میزان انسولین مصرفی روزانه) / (کل انسولین موجود در یک شیشه) 1000

بنابراین 66 روز طول می کشد تا یک شیشه انسولین NPHتمام شود. اگر انسولین کریستال مصرف می کنید، به همین طریق زمان اتمام شیشه را محاسبه نمایید. با انجام این محاسبه می توان چند روز قبل از اتمام شیشه انسولین اقدام به تهیه شیشه جدید نمایید تا با کمبود انسولین مواجه نگردید.

شيوه نگهداری انسولين چگونه است؟

· ويال‌هاي انسولين را دورازگرما) نزديك شوفاژ، بخاري، شومينه، اجاق‌گاز، هواساز( وسرمای شدید) کولر،فريزر، جايخي و ...(قراردهید

انسولين را در ماههاي خيلي سرد و خيلي گرم سال در محفظه بسته خودرو قرار ندهید.

انسولين را از نور مستقيم خورشيد دور نگه دارید.

در صورت‌ خروج از منزل در هوای خیلی سرد یا گرم از كيفهاي مخصوص یا فلاسک استفاده کنید .از تماس مستقيم انسولين با يخ

جلوگيري كنيد.

انسولين‌هاي ذخيره را در قسمت درب يخچال نگهداری و ٣٠ دقیقه قبل از تزریق جهت گرم شدن آن راخارج نمایید.

انسولين‌هاي مصرفی روزانه را در دماي اتاق و دور از رطوبت، سرما و گرما حد اکثر تا یک ماه میتوانید نگهداری کنید.

قبل از تزريق انسولين رعايت چه نكاتي الزامي است؟

به منظور جلوگیری ازکاهش اثر دارو از تكانهاي بيش از حد ويال انسولين پرهيز نمایید.

ويال انسولين را قبل از استفاده از نظر وجود ذرات خارجي و يخ‌زدگي بررسي کنید.

هنگام خريد واستفاده از ويال انسولين به تاريخ انقضاي آن توجه کنید.

شفاف و يك‌دست بودن انسولين رگولار(كريستال) تا آخرين قطره مصرف.

امکان نگهداری انسولين در صورتي‌كه يك نوع آن را داخل سرنگ كشيده‌ايد، تا ١ هفته داخل يخچال.

يك‌دست و شيري شدن انسولين NPH پس از يك تكان ملايم

رعايت فواصل تزريق در يك عضو، (حدود٥/ ٢ ـ٢سانتی متر)

در صورت استفاده مجدد از سرنگ نگهداري آن در يخچال یا پاک کردن سر سوزن با الکل لازم نیست.

محتوي ويال انسولين چيست؟

هر شيشه حاوي ١٠ ميلي ليتر انسولين١٠٠واحدي است

وجود دارد.

نواحي مجاز جهت تزريق انسولين کدامند؟

ناحيه شكم

قسمت بالايي و بيروني بازوها

قسمت بيروني عضله ران

قسمتهاي بيروني باسن

بايد بدانيم كه:

انسولين را در نزديكي مفاصل و استخوانها تزريق نكنيم.

بهتر است تزریق انسولین روزانه در شکم وانسولین زمان خواب روی پاها انجام شود.

سرعت جذب انسولين در محل‌هاي مختلف بدن متفاوت است . <div dir="RTL" style="margin-top:7.7pt;margin-right:0cm;margin-bottom:0cm; margin-left:0cm;margin-bottom:.0001pt;text-align:right;vertical-align:baseline; direction:rtl;unicode-bidi:embed"> </div> <div dir="RTL" style="margin-top:16.8pt;margin-right:0cm;margin-bottom:0cm; margin-left:0cm;margin-bottom:.0001pt;text-align:right;vertical-align:baseline; direction:rtl;unicode-bidi:embed"> با تغيير آب و هوا ميزان انسولين مورد نياز تغيير مي كند</div> <div dir="RTL" style="margin: 16.8pt 0cm 0.0001pt; text-align: right; vertical-align: baseline; direction: rtl; unicode-bidi: embed;"> </div> در آب و هواي خيلي گرم انسولين از محل تزريق سريعتر جذب مي شود. در آب و هوای سرد جذب انسولین کندتر می شود. <div dir="RTL" style="margin-bottom:0cm;margin-bottom:.0001pt; line-height:normal;vertical-align:baseline"> نحوه صحیح کشیدن دو نوع انسولین در سرنگ</div> <div dir="RTL" style="margin-bottom: 0.0001pt; line-height: normal; vertical-align: baseline;"> </div> قبل از شروع به کار دستهای خود را بشویید قبل از کشیدن انسولین آنرا به آرامی بین دو دست حرکت دهید در صورت استفاده مجدد از سرنگ انسولین باقی مانده در سر سوزن (حدود ٥ واحد) رابا فشار پیستون به عقب و جلو تخلیه کنید بعد از برداشتن درپوش ویال، قسمت لاستیکی را با الکل پاک کنید به اندازه انسولین کدر تجویزشده، هوا به داخل سرنگ بکشید هوای داخل سرنگ را وارد ویال انسولین کدر کنید ولی انسولین داخل سرنگ نکشید به مقدار انسولین شفاف مورد نیاز هوا به داخل سرنگ بکشید هوا را وارد ویال انسولین شفاف کنید به مقدار تجویز شده از انسولین شفاف بکشید ودر صورتی وجود حباب هوا انسولین را تخلیه کرده و مجددا“ بکشید سوزن را مجددا“ وارد ویال انسولین شیری کنید به دقت مقدار انسولین شیری رابه انسولین شفاف اضافه کنید توجه کنید که امکان هواگیری وتنظیم مقدار آن بعد از کشیدن انسولین وجود ندارد <div dir="RTL" style="text-align:justify;line-height:150%;background:white"> محل صحیح تزریق انسولین</div> <div dir="RTL" style="text-align: justify; line-height: 150%; background: none repeat scroll 0% 0% white;"> </div> <div dir="RTL" style="text-align:justify;line-height:150%;background:white"> نحوه تزریق صحیح انسولین</div> تزریق انسولین با زاویه ٩٠ درجه بطوری که ناحیه مورد نظر بصورت نیشگون کمی بالا کشیده شده است. در افراد خیلی لاغر ویا سوزنهای mm ٥/١٢ میتوان تزریق را با زاویه ٤٥ درجه نیز انجام داد. <div dir="RTL" style="margin-top:16.8pt;margin-right:0cm; margin-bottom:0cm;margin-left:0cm;margin-bottom:.0001pt;line-height:normal; vertical-align:baseline"> </div> <div dir="RTL" style="margin-top:16.8pt;margin-right:0cm; margin-bottom:0cm;margin-left:0cm;margin-bottom:.0001pt;line-height:normal; vertical-align:baseline"> جهت كاهش درد هنگام تزريق انسولين چه بايد کرد؟</div> <div dir="RTL" style="margin: 16.8pt 0cm 0.0001pt; line-height: normal; vertical-align: baseline;"> </div> عدم تزريق انسولين سرد. انسولين را هنگامي تزريق كنيد كه هم‌دماي اتاق باشد. خارج كردن حبابهاي هواي موجوددر سرنگ قبل ازتزريق. <div dir="RTL" style="margin-top:7.7pt;margin-right:0cm;margin-bottom: 0cm;margin-left:0cm;margin-bottom:.0001pt;line-height:normal;vertical-align: baseline"> خشك شدن کامل سطح پوست در صورتي‌كه پوست خود را باالكل تميز مي‌كنيد. </div> عدم تغيير زاويه ورود سرنگ به پوست در حين تزريق يا خروج سر سوزن. عدم استفاده از سر سوزن کند. شل کردن عضله محل تزريق ،هنگام ورود سرسوزن. به‌طور مستقيم سوزن را از پوست خارج كنيد و يك گلوله پنبه را براي چند ثانيه روي موضع تزريق نگه‌داريد. سرنگ را در يك ظرف كه درب آن محكم بسته مي‌شود، قرار داده و دور بيندازيد. از ماساژ دادن محل بعد از تزريق بپرهيزيدو اگر بعد از بيرون كشيدن سوزن از پوست و پايان تزريق ناحيه دردناك شده يا مايعي روشن از محل تزريق خارج گرديد، محل تزريق را به‌مدت چند ثانيه فشار دهيد. <div dir="RTL" style="margin: 28.8pt 0cm 0.0001pt; line-height: normal; vertical-align: baseline;"> پس از تزریق انسولین چه کنیم؟</div> <div dir="RTL" style="margin: 28.8pt 0cm 0.0001pt; text-align: center; line-height: normal; vertical-align: baseline;" align="center"> </div> <div dir="RTL" style="margin: 19.2pt 0cm 0.0001pt; line-height: normal; vertical-align: baseline;"> مشکلات بعد از تزریق انسولین</div> <div dir="RTL" style="margin: 19.2pt 0cm 0.0001pt; text-align: center; line-height: normal; vertical-align: baseline;" align="center"> </div> درصورت خروج مایع و یا خون بعد از خارج کردن سوزن از ماساژ دادن محل بعد از تزريق بپرهيزيدوآن را به‌مدت چند ثانيه فشار دهيد. تزریق را آهسته تر انجام داده و قبل از خارج کردن سوزن ٥شماره بشمارید. به سطح پوست دقت کرده واز تزریق در محلی که سایه ای از عروق دیده می شود بپرهیزید. <div dir="RTL" style="margin-top:19.2pt;margin-right:0cm; margin-bottom:0cm;margin-left:0cm;margin-bottom:.0001pt;line-height:normal; vertical-align:baseline"> تزريق انسولين چه عوارضي دارد؟</div> در صورت بروزمشکلات فوق با پزشکتان مشورت کنید ليپوهيپرتروفي :ايجاد لايه‌هاي فيبر و چربي در موضع تزريق بدلیل استفاده مكرر از يك محل براي تزريق ليپوآتروفي :از دست رفتن چربي زيرپوستي در موضع تزريق به‌صورت فرورفتگي سطحي يا عميق . آيا تزريق انسولين تا پايان عمر ادامه دارد؟ بيماران مبتلا به نوع يك:نیاز دارندتا پايان عمر انسولين تزريق كنند. نگران نباشيد و هرگز خود را معتاد و وابسته به انسولين تلقي نكنيد. بيماران مبتلا به ديابت نوع دو: تزريق انسولين به ميزان قند خون و درجه بيماري بستگي دارد.