میگرن
واژه ميگرن از لفظ يونانيHemicrain( به معني" نيمي از سر") گرفته شده است كه خود اين كلمه ريشه در زبان مصري دارد. ميگرن،
نوعي اختلال سردرد است كه با تركيب متنوعي از تغييرات عصبي و گوارشي مشخص مي شود. درد ميگرن اغلب اوقات به صورت درد
ضربان دار يك طرفه است كه ابتدا خفيف است و كم كم شديد مي شود .دردهاي ميگرني در همه موارد با بي اشتهايي و تهوع و گاهي
اوقات با استفراغ همراه هستند. سازمان جهاني بهداشت (WHO) ميگرن را از ناتوان كننده ترين بيماريهاي انساني شناخته است. در
هنگام حملات ميگرني، بيماران به وضوح دچار تحمل نكردن نورهستند( فوتوفوبي) و براي استراحت، به محلي تاريك مي روند. ممكن
است تحمل نكردن صدا( فونوفوبي) و گاهي اوقات تحمل نكردن بوها (Osmophobia) نيز وجود داشته باشد. ده درصد كل جمعيت جهان
به سردرد ميگرن مبتلا هستند و ميگرن، در هر سني، از اوايل كودكي تا بعد از آن مي تواند شروع شود.در كودكان، ميگرن اغلب با حملات
دردشكم، بيماري حركت (Motion Sickness)و اختلالات خواب همراه است. شروع ديررس ميگرن( در سنين بالاي 50 سال) نادر است؛ با
وجود اين، عود ميگرني كه بهبود يافته است، غيرمعمول نيست . تشخيص بيماري، براساس خصوصيات سردرد و علائم همراه صورت مي
گيرد. چرا كه نتايج معاينه فيزيكي و مطالعات آزمايشگاهي به طور معمول طبيعي است. در مورد ميگرن انواع متعددي از آن توصيف شده
اند كه شايع ترين آنها عبارت اند :
ميگرن معمولي( ميگرن بدون وجود پيش درآمد )
ميگرن كلاسيك( ميگرن همراه با مرحله پيش درآمد)
مراحل ميگرن حمله هاي سردرد ميگرن به طور معمول صبح ها و اغلب آخرهفته شروع مي شود. هر حمله از چند ساعت تا چند روز به
طول مي انجامد، و تعداد حمله ها درهرماه بين يك تا سه بار تكرار مي شود. يك سردرد ميگرني به طور معمول داراي دومرحله است :
الف) مرحله پيش درآمد (Aura):
در اين مرحله مجراهاي خوني مغز منقبض مي شوند و علائم اين مرحله عبارت اند از: اختلال در گفتار، مشكلات بينايي، بي حسي، سوزش خفيف، كم سو شدن چشم، وجود صدا در گوش، ضعف و كرختي در اندام. بيشتر اوقات ديده شده است كه به علت سردرد
ميگرن، آشفتگي هايي در سيستم گردش خون و عروق به وجود مي آيد. دست و پا( به ويژه انگشتان) در حين حمله هاي درد، سرد و
پيشاني خيلي گرم مي شود . اين مرحله و علائم آن كمتر از يك ساعت طول مي كشد. افراد تا پايان اين مرحله كمي بايد صبر كنند .
ب) مرحله مغزي يا سفاليك .(Cephalic):
در اين مرحله مجراهاي خوني مغز، منبسط مي شوند و علائم اين مرحله عبارت اند از: دردهاي ضربان دار در كنار سر، تهوع و حال به هم
خوردگي، حساسيت زياد به صدا و نور، كاهش اشتهاء و احتقان در بيني. عوامل حملات ميگرني استرس و يا حتي رهايي از استرس كه
مي تواند موجب بيماري شود. هورمون (ها مصرف قرصهاي بارداري و يا در هنگام قاعدگي). كمبود خواب و يا اختلال در الگوي خواب فرد.
سفر و يا تغيير آب و هوا و يا بلندي محل زندگي. مصرف بيش از اندازه مسكنها و درمانهاي ضد درد. گرسنگي طولاني (مانند روزه) و
تغييرات متناوب فاصله وعده هاي غذايي. كمبود آب در بدن. مصرف سيگار. اگرچه نميتوان از تمام حمله هاي ميگرني جلوگيري كرد، ولي
مي توان با شناسايي عواملي كه منجر به تحريك و ايجاد حمله هاي بيماري مي شوند، از تعداد دفعات حمله هاي بيماري و شدت آنها كم كرد .
نقش تغذيه
بيشتر بيماران ميگرني از پزشكشان ميپرسند چه بخوريم! و چه نخوريم !البته افراد ميگرني حساسيت خاصي را گزارش نكرده اند، ولي
در گروهي از آنان مصرف يك يا چند ماده غذايي باعث شروع حمله ميگرني شده است، بنابراين بايد در انتخاب مواد غذايي بسيار دقت نمود.
رژيم های غذايي مناسب براي ميگرني ها:
بهترين رژيم غذايي، رژيمي متعادل از همه گروههاي غذايي با ميوه وسبزي فراوان است. افرادي كه مبتلا به سردردهاي ميگرني
هستند، بايد تا حد امكان از مصرف غذاهاي فرآوري شده و آماده خودداري كنند. ماهي و سبزيجات غني از كلسيم و منيزيم (مانند كلم،
براكلي و اسفناج) براي اين افراد مفيد هستند .وعده هاي غذايي به هيچوجه نبايد حذف شوند، زيرا نوسان قند خون، گرسنگي و كم
آبي ممكن است سردرد را تشديد كند. فعاليت فيزيكي روزانه دست كم 30دقيقه در هر روز در بيشتر روزهاي هفته مي تواند احساس
بهتري به افراد دهد. برخي غذاها، نوشيدنيها و افزودنيهاي غذايي مي توانندباعث تشديد علائم ميگرن شوند و لذا بايد آنها را شناسايي
كرد و از مصرف آنها خودداري نمود. بيش از 90 درصد بيماران به غذاهاي سردحساسيت دارند. كمبود آهن و اسيد فوليك نيز موجب
سردرد مي شود، دريافت كلسيم و پتاسيم كافي نيز ميتواند از تناوب سردردها بكاهد .
عوامل غذايي تشديد كننده ميگرن
گلوتامات
اين ماده در محصولات آماده شده به ميزان زيادي وجود دارد. به اين منظور بايد برچسب روي محصولات را به دقت مطالعه كرد. اين ماده
در انواع كنسرو و غذاهاي يخ زده وجود دارد.
آسپارتام
آسپارتام كه به عنوان قند جانشين در بعضي از نوشابه هاي رژيمي و يا شيرين كننده هاي مصنوعي به كار مي رود، از محركهاي ميگرن
است.
آمين ها
بعضي غذاهاي حاوي آمينها، فعال كننده رگها هستند و به نظر مي رسد آغازگر انقباض رگهاي خوني در مغز مي باشند.
تيرامين و فنيل اتيل آمين دو ماده اصلي مسبب اين مشكل هستند. اگرچه سايرآمينها نيز ممكن است اثرات مشابهي داشته باشند.
تيرآمين
تيرامين در الكل، برخي پنيرها به خصوص پنيرهاي مانده، ميوهها و سبزيهاي كال و فاسد، مخمرها، انواع آجيل، ماهي شور، كنسرو شاه
ماهي، خامه ترش، آووكادو، سوسيسهاي تخميري و گوشتهاي مانده يا چرب وجود دارد.
فنيل اتيل آمين
در كاكائو، شكلات، پنير و موادغذايي كه داراي اين سه ماده غذايي هستند، يافت ميشود. اكتوپامين در مركباتي مثل ليمو، پرتقال، گريپ
فروت و... يافت مي شود. موادغذايي نام برده از گروه آمينها، باعث افزايش آزاد شدن سروتونين در مغز و تحريك اعصاب مغز مي شوند.
همچنين ايجادسردرد مي كنند.
نيتريت
كالباس، سوسيس و گوشت نمك سود كه به آنها ماده نگهدارنده نيتريت افزوده شده، نبايد مصرف شوند، چون مي توانند عامل بروز
ميگرن در افراد مستعد باشند.
مس
آجيلها، شكلات و جوانه گندم از منابع غذايي حاوي مس به شمار مي روند .پرتقال، گريپ فروت و نارنگي بايد از رژيم غذايي حذف شوند،
زيرا مركبات جذب روده اي مس را افزايش مي دهند و ممكن است در فرآيند آغاز حمله هاي ميگرن نقش داشته باشند.
كافئين
افزايش ياكاهش مصرف كافئين در بدن نيز در تشديد ميگرن مؤثر است. همچنين ترك ناگهاني مصرف چاي و قهوه، كه هر دو كافئين
دارند، مي تواند موثر باشد.
مواد غذايي چرب و سرخ شده
مواد غذايي چرب و آن دسته كه با روغن زياد سرخ ميشوند، عامل تشديد ميگرن هستند. سسهاي چرب و پرادويه مغزهاي خوراكي
(برخي مغز دانه ها از جمله بادام زميني)
غذاهاي مفيد
مرغ، خروس و بوقلمون از دسته غذاهاي كم چرب و غني از پروتئين هستند. مصرف غذاهاي پروتئيني منجر به نوسان ميزان قند خون
نمي شود. گمان مي رود كه كمبود ميزان قندخون از جمله عوامل ميگرن است. غذاهاي پروتئين دار نظير تخم مرغ، گوشت گاو و حبوبات
بايد در هر وعده غذايي گنجانده شوند. مصرف ميان وعده هاي حاوي پروتئين فراوان نيز مفيد است .
سيب، گلابي، گيلاس، زردآلو و انگور ميوه هايي هستند كه مصرف آن ها موجب افزايش منظم قند خون مي شود .اين ميوه ها ميان وعده
هاي غذايي بسيار خوبي براي حفظ و كنترل قند خون هستند . حليم جو، نان چاودار و حبوباتي نظير لوبيا قرمز،عدس سبز و قرمز، نخود و
لوبيا همگي داراي فيبرهاي محلول بوده و به تثبيت قند خون كمك مي كنند. اين غذاها منابع خوب كربوهيدرات بوده و حبوبات نيز منابع
خوب پروتئين هستند.
وقتي حمله شروع مي شود، چه بخوريم؟
اصولا اين بيماران در زماني كه درگير حمله هستند، نمي توانند چيزي بخورند بويژه اگر تهوع داشته باشند، بنابراين نمي توان توصيه
كرد در اين زمان چيزي براي برطرف كردن تهوع مصرف كنند. توصيه هاي تغذيه اي بيشتر براي پيشگيري از بروز حمله است و وقتي سراغ
بيمار آمد، تاثيري در تسكين او نخواهد داشت . گاهي آزمون و خطا چاره ساز است اين بخورنخورهاي تغذيه اي صد در صد نيست و برخي
بيماران با آزمون و خطا تجربه مي كنند كه مثلا فلان ماده غذايي باعث شروع سردردشان مي شود، در حالي كه ممكن است در هيچ
كتاب و منبع علمي در مورد آن چيزي نوشته شده باشد. حتي برخي بيماران مي گويند با مركبات به هيچ وجه مشكلي ندارند، بنابراين
بخش عمده بايدها و نبايدهاي تغذيه اي به تجربه هاي خود بيمار برمي گردد .
کپی وبرداشت مطلب باذکرمنبع بلامانع می باشد.
